Voorwoord
De gezondheidszorg in Nederland zal altijd geconfronteerd worden met de noodzaak om te veranderen. Dat is al decennia zo en dat zal nog decennia zo blijven. Er is een aantal factoren hierop van continue invloed:

Er komt dus nooit een status quo, waarin het zorgstelsel volledig is geoptimaliseerd. De buitenwereld is te dynamisch. Daarom is de zorg verandermoe. De afgelopen decennia is er van alles ondernomen om kostenefficiënter te kunnen opereren. Er is met een stopwatch achter het verplegend personeel aangelopen en er is bespaard op het aantal washandjes aan het bed. Het heeft niet geleid tot een structurele oplossing. Wel tot een heleboel gefrustreerde medewerkers en een teruggang in patiënttevredenheid. Met behulp van de Lean-methodiek kunnen verbeterde dienstverlening, kortere doorlooptijden, minder fouten en besparingen worden gerealiseerd. Hierdoor gaan de kosten omlaag en de kwaliteit omhoog. Medewerkers zullen meer tevreden worden, doordat ze te maken krijgen met minder verstoringen en frustraties. Lean zorgt ervoor dat uw instelling klaar is om continu mee te veranderen met de buitenwereld. Dit heet: Continues Improvement. In dit plan van aanpak geven wij u een overzicht van onze werkwijze. C&M is dé partner om de Lean-methodiek op een professionele en menselijke manier te implementeren.

Inleiding
De Lean-methodiek is een beproefde bedrijfsfilosofie die zijn oorsprong vindt in Japan. Japanse autoproducenten waren in staat kwalitatief betere auto’s te produceren dan producenten in het westen. Begin jaren 80 bleek ook nog eens dat ze beter bestand waren, tegen de toenmalige economische crisis. Japan produceerde kwalitatief goede producten tegen lagere kosten. De Japanse manier van werken werd geanalyseerd en opgeschreven. Zo ontstond de Lean-methodiek. Inmiddels wordt er al jaren met Lean gewerkt, in uiteenlopende sectoren.
De laatste jaren zien we dat Lean met veel succes wordt toegepast in de gezondheidszorg. Ziekenhuizen zijn bij uitstek geschikt voor de Lean methodiek. Een ziekenhuis heeft te maken met alle facetten, waar een productie omgeving ook mee te maken heeft. Echter er is een wezenlijk verschil:
het klantgerichte denken, is binnen de zorg nog belangrijker, omdat de klant afhankelijk is. Kwaliteit is soms een zaak van leven of dood.

Centraal in de Lean-methodiek staat het koppelen van de interne en externe processen aan de klantvraag, ervan uitgaand dat er altijd ruimte is voor verbetering van de effectiviteit. Onder effectiviteit verstaan we het zo goed mogelijk aanwenden van beschikbare middelen, waarbij de kwaliteit van producten niet ondergeschikt mag zijn aan de kwantiteit. De creativiteit en kennis van de medewerkers wordt benut door hun actief te laten deelnemen aan het optimaliseren van de processen.
Lean onderscheidt 7 vormen van verspilling (Muda) die zoveel mogelijk moeten worden voorkomen. Het betreft hier bijvoorbeeld wachten, werkzaamheden uitvoeren die niet noodzakelijk zijn, zoeken naar de juiste informatie, te complexe processen en het maken van onnodige fouten (bijlage 1).

C&M combineert de beproefde Lean-methodiek met haar expertise binnen de zorg. De C&M-consultant is net als u gedreven om de situatie voor patiënt en personeel te verbeteren. C&M realiseert de afgesproken besparingen en kwaliteitsverbeteringen niet alleen. Er ontstaat een lerende organisatie die zelfstandig volgens de Lean-methodiek blijft handelen.

De C&M-aanpak kent vier fasen: Intake, Quickscan, Focus en Implementatie (bijlage 4).

1. De Intake
De eerste stap is de intake. Tijdens een intake gesprek tussen C&M consultants en leidinggevenden van de klantorganisatie wordt gezamenlijk vastgesteld of een C&M-traject zin heeft voor uw organisatie.

In dit gesprek wordt ingegaan op de huidige gang van zaken en de uitdagingen waar uw organisatie voor staat. Zaken die hierbij aan de orde komen zijn de interne en externe klantverwachtingen, de financiële doelstellingen en welke processen en mensen binnen uw organisatie zijn te onderscheiden.

Weet u wat op welke afdeling uw grootste doorstroom belemmerende knelpunt is? Op wat voor prestatie-indicators stuurt u? Weet u wat er op de werkvloer gebeurt?

De uitkomst van het intake gesprek bepaalt of er voldoende grond is om de volgende fase, de Quickscan, te starten.

2. De Quickscan
De volgende stap is de Quickscan. Tijdens dit vooronderzoek van twee weken meten wij de verbeterpotentie die wij kunnen bereiken tijdens een C&M-traject. Dit drukken wij uit in kwalitatieve kenmerken en in geld.

Voorraadbeheer-studies

Systeem accuratesse-studie
Hoe hoog is uw voorraad van materialen in het ziekenhuis? Klopt uw data wel? Hoeveel geld is uw voorraad waard? Wat is de levertijd? Hoeveel weken of maanden voorraad ligt er op de plank? Hoeveel dagen of weken zou passend zijn? Hoeveel kunt u besparen?

Voorraadniveau-studie
De voorraden sluiten vaak onvoldoende aan bij gebruikersinformatie. Zo ontstaan er tekorten die grote verstoringen in de werkprocessen kunnen veroorzaken. Aan de andere kant worden soms te hoge voorraadniveaus gehanteerd, die op hun beurt dood kapitaal veroorzaken.

Consumptie
Op gebruikersniveau is de kennis over de kosten van materialen schamel. Hierdoor maakt men de verkeerde keuzes. Hiervan wordt tijdens de quickscan een inventarisatie gemaakt.

Contractbeheer-studies
Tijdens een quickscan kan op verzoek worden gekeken naar het contractbeheer. Er wordt een steekproef genomen en bekeken welk percentage van de contracten lopend is en welke verlopen. Verlopen contracten betekent dat er een gemiste kans is op het gebied van het onderhandelen van een scherpere prijs.

Theory of Constraints
De Quickscan leent zich ervoor om, op basis van de bestaande informatie, te bepalen welke afdeling de doorstroom het sterkst beïnvloed. De werkstudies en de werkproces studies zullen zich met name richten op de afdelingen waarvan bekend is, dat zij de algehele doorstroom beïnvloeden.

Werkstudie
Om de effectiviteit van uw medewerkers te kunnen meten wordt een gedetailleerde werkstudie uitgevoerd die een dag in het leven van een medewerker op een objectieve manier weergeeft. Onze consultants brengen op intensieve wijze tijd door op de werkvloer, door observatie wordt er een beeld gevormd van de huidige situatie. De werkstudies zijn altijd anoniem en dienen niet ter beoordeling van een afzonderlijke medewerker.

De productiviteitsstudies geven inzicht in het totale verbeterpotentieel van een unit of afdeling. Het is heel natuurlijk, dat een werknemer niet altijd optimaal productief is. Een korte pauze of een praatje hoort bij een werkdag. De studie richt zich daarom op verborgen verloren tijd. Verborgen verloren tijd wordt veroorzaakt door verstoringen. Tijdens het project wordt er begonnen met het oplossen van de grootste verstoringen.

Managementstudies
Er wordt een aantal managementstudies uitgevoerd, waarbij leidinggevenden een objectief beeld krijgen van hoe effectief zij tijd besteden aan het managen van de medewerkers. De informatie hiervoor wordt verzameld tijdens een meeloopdag. Een consultant zal een interview houden met iedere medewerker die in de lijn één of meerdere andere medewerkers aanstuurt. Er zal daarnaast een dagdeel worden meegelopen en een studie worden uitgevoerd. Er zal eveneens een overzicht worden geschetst van de huidige aansturingcyclus.

Aan het einde van de twee weken presenteren wij de resultaten van de Quickscan. Hier bespreken we de onderzoeksresultaten en het besparings- en kwaliteitsverbeteringspotentieel. C&M geeft aan of er voldoende verbeteringspotentieel is om een vervolg van de fasen te rechtvaardigen. Deze presentatie duurt doorgaans twee uur en zal worden bijgewoond door het volledige Quickscan-team en een selectie van managementleden uit de organisatie.

3. Focusfase
De volgende stap is de Focusfase. Dit is de meest intensieve fase van het project waarin alle bevindingen uit de Quickscan worden omgezet in een pasklaar plan van aanpak. Afhankelijk van de omvang van het project zullen we verder onderzoek doen en zoveel mogelijk medewerkers daarbij betrekken.

Het knelpuntenteam
Tijdens de Focusfase wordt er een knelpuntenteam samengesteld. Het knelpuntenteam is verantwoordelijk voor de procesoptimalisatie. De kritieken uit de Quickscan dienen in eerste instantie als input. De belangrijkste verstoringen worden aangepakt in afzonderlijke plannen van aanpak waarin wordt besproken hoe het knelpunt zal worden aangepakt. Ieder plan van aanpak bevat een kosten-batenanalyse. Het is aan de projectstuurgroep, bestaand uit leidingegevenden uit uw eigen organisatie, te beslissen over het Implementatietraject. 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% Management Effectiviteit Afwezigheid/Verloren Tijd Meewerken Administratief Werk Passieve toezicht Werkinstructie verlenen Actieve toezicht 7 Het knelpuntenteam zal na het project blijven bestaan om de voortdurende verbeteringen binnen uw organisatie te laten voortbestaan. De interne projectleider wordt geïnstalleerd als voorzitter van het knelpuntenteam. Hij/zij zal getraind worden in de Lean-methodiek, zodat ook na het project de organisatie door kan met continue verbeteringen. De input voor de procesverbeteringen, komt na de Implementatiefase uit de afwijkingsrapportages (bijlage 3) .

Het eerstelijns management wordt ter voorbereiding van de Implementatiefase getraind en ondersteund in het omgaan met weerstand. Hiervoor biedt C&M trainingen, die plaatsvinden tijdens de Focusfase. De Focusfase neemt tweederde van de totale doorlooptijd van het project in beslag. Aan het einde van deze fase zijn de financiële en kwalitatieve verbeteringen geïdentificeerd door het projectteam en worden opgenomen in een Focusfase rapportage. Deze rapportage zal met de projectstuurgroep worden afgestemd.

• Scheiden
• Schikken
• Schoonmaken
• Standaardiseren
• In Stand houden of Systematiseren

Het zorgt voor een opgeruimde organisatie, waarbij men niet onnodig moet zoeken naar materialen. 5S heeft veel te maken met het welbevinden van de medewerkers. Een opgeruimde nette organisatie zorgt voor respect voor spullen en voor elkaar.

5S Audit Resultaat

Activiteitenlijst
Stapsgewijs zal het projectteam (zie bijlage 2) inschattingen maken van de werkbelasting van alle medewerkers. Nadat een globaal beeld is gevormd, zal het team verder onderzoek uitvoeren op de werkvloer en observaties doen. Vervolgens zal het projectteam op objectieve wijze bepalen of de planning en inhoudelijke noodzakelijkheid van de taken optimaal is. De Focus ligt op toegevoegde waarde voor de klant. Klanten zijn patiënten/cliënten, interne klanten (diensten en afdelingen), bedrijven en/of andere overheidsorganisaties.

Het grote voordeel van dit instrument is dat zij als zeer rechtvaardig wordt beschouwd. Immers, het mes snijdt aan twee kanten. Het in kaart brengen van alle noodzakelijke activiteiten en de bijbehorende werkbelasting zorgt ervoor dat na implementatie geen enkele medewerker wordt overbelast. Misstanden komen in de Focusfase niet zelden aan het licht en worden geadresseerd. Dit heeft een gunstig effect op de moraal van een afdeling. Men ziet na enige tijd het nut ervan in en wil meewerken. Ook het afzwakken van de pieken en dalen in de ervaren werkdruk zorgt voor een versoepeld proces. Dit gebeurt door een verbeterde planning. Het tempo dat de klant aangeeft moet dienen als leidraad voor de doorlooptijden en processen.

4. Implementatiefase
Tijdens deze laatste fase worden alle verbeteractiviteiten uitgevoerd. Afhankelijk van de plannen van aanpak en de afdelingen waar we betrokken zijn geweest wordt er gefaseerd en in samenspraak met het afdelingsmanagement gestart met een nieuwe manier van werken. Gelijktijdig worden er (afwijking)rapportages geïnstalleerd. Hierdoor zijn effecten meetbaar en kan het management beter sturen op verstoringen. Aan het einde van de Implementatiefase heeft u de nieuwe manier van werken uitgetest. C&M biedt u een advies hoe de verbeteringen verder kunnen worden gerealiseerd.

5. Resultaten
Er is na afloop van ons project een begin gemaakt met procesoptimalisaties en uw organisatie is getraind om hier in de toekomst mee door te gaan. Uw organisatie beschikt over een knelpuntenteam. Doorlooptijden zullen korter worden en de effectiviteit van uw medewerkers gaat omhoog. U zult beter in staat zijn om ook in de toekomst flexibel te kunnen inspelen op veranderingen in het zorgstelsel. Er zijn management instrumenten geïnstalleerd die het makkelijker maken om de afdelingen te sturen op dagelijkse basis. Uw aansturingcyclus wordt hierdoor verbeterd. Het gebeurt immers op de vloer. Uw patiënten populatie heeft te maken met kortere doorlooptijden en uw omzet gaat omhoog na verloop van tijd, omdat u meer productie kunt realiseren. Uw medewerkers hebben meer inspraak gekregen in hun eigen werkprocessen. Daardoor zijn zij meer tevreden over en meer betrokken bij de organisatie. U heeft bespaard op materialen en de huidige contracten zijn zoveel mogelijk scherper afgesproken. U kunt uw mensen effectiever inzetten en hierdoor kunt u mogelijk besparen op het aantal FTE’s, zonder daarbij in te leveren op de kwaliteit van zorg.